Portofoon

Het gebruik van een portofoon (ook wel porto, walky talky of radio) is bij het paragliding niet meer weg te denken. Per club of school zijn er meestal afspraken over welk frequentie er gebruikt wordt en daarme dus ook over welk type portofoon. Porto's zijn er in vele soorten en maten en in alle prijsklassen.

Radioapparatuur maakt gebruik van bepaalde golflengtes of frequenties. In internationale afspraken is geregeld welke frequenties voor welk doel gebruikt worden (denk aan radio, televisie, mobieltjes, afstandsbedieningen, draadloos internet, etc.). Door de overvloed aan elektronica wordt een enorm aantal frequenties intensief gebruikt en het overtreden van de regels op dit gebied wordt hard aangepakt - denk aan de piratenzenders in de vorige eeuw, maar ook illegaal gebruik van bijv. de politie- of de luchtvaartfrequenties.

Voor de meeste frequenties is het gebruik voorbehouden aan vergunninghouders en is een diploma of brevet vereist voordat je de porto legaal mag gebruiken. Elk land heeft zijn eigen regels, maar de grote lijnen zijn in de meeste (westerse) landen vergelijkbaar.

Om de verschillende frequentie groepen te ondescheiden hebben deze een naam gekregen die verwijst naar de golflengte, de frequentie of een meer algemene benaming. Voorbeelden zijn respectievelijk de 2 meter band, de 27 MC band en de FM band. We noemen hieronder een aantal belangrijke of bekende groepen en waar ze voor gebruikt worden. en wat wij daar wel of niet mee kunnen doen.

In zijn algemeenheid is van toepassing dat hoe lager de frequentie, hoe groter de golflengte (frequente x golflengte is een constante, namelijk de lichtsnelheid). Lage frequenties hebben per Watt zendvermogen het grootste bereik, maar veel meer factoren zijn van belang, zoals  storingsgevoeligheid en drukte (hoeveelheid gebruikers van de frequentie(s)). Hoewel in de tabel de hoofdfrequentie wordt genoemd, wordt in werkelijkheid een exacte onderliggende frequentie gebruikt. De frequentie is soms onderveedeeld in een vast (27MC - 40 kanalen, PMR - 8 kanalen) of bijna oneinding aantal onderliggende frequenties. De informatie op deze website is alleen bedoeld om enig inzicht in deze materie te krijgen en is verre van compleet.

De portofoons die bij ons worden gekocht zijn bijna altijd voorzien van een uitgebreide voorprogrammering (op verzoek kun je ook een niet-geprogrammeerde porto ontvangen). De lijst met voorgeporgrammeerde kanelen en tooncodes kun je downloaden.

MHz

Aantal golfbewegingen per seconde. Wordt aangegeven in miljoenenen (144,5 MHz = 144.500.000 golfbewegingen per seconde). Hoe lager de frequentie, hoe minder last het signaal van obstakels heeft.

Golflengte

De lengte in meters die één volledige golfbeweging nodig heeft. Hoe langer de golflengte, hoe minder last het signaal van obstakels heeft.

MC

MegaCycles - Amerikaanse benaming voor MegaHerz (en gebruikt in 27MC/CB)

CB

Citizens Band - vrij beschikbare frequentieruimte tussen 27 en 28 MHz (tot maximaal 4Watt zendvermogen).

LPD

Low Power Device - max. 10 mWatt in legale uitvoering.

PMR

Private Mobile Radio - max. 500 mWatt in legale uitvoering.

Squelch

Dit is de hoorbare ontvangen achtergrondruis. Alle portofoons zijn voorzien van (al dan niet op verschillende niveaus instelbare) ruisonderdrukking waarmee het grootste deel van deze ruis wordt weggefilterd. Bij een verkeerde instelling worden soms ook de zwakkere signalen weggefilterd - bij betere portofoons is de squelch onderdrukking instelbaar en kunnen ook zwakke signalen nog ontvangen worden (maar hoe lager de instelling, hoe meer dat zwakke signaal vergezeld gaat van ruis

CTCSS

Continuous Tone Coded Squelch System. Op veel portofoons kan het zenden vergezeld gaan van een vooraf ingestelde toon (meestal kun je kiezen uit voorgeprogrammmeerde frequenties genummerd tot 38). Deze toon heeft een frequentie onder het voor ons hoorbare geluid (van 67,5 tot 254 Hz) en deze toon is niet hoorbaar op ontvangende portofoons, terwijl het gesproken bericht wel gewoon hoorbaar is. Wat is hiervan dan het nut? De ontvangende portofoons kunnen zo ingesteld worden (door het instellen van dezelfde CTCSS code als de zendenden portofoon) dat elk ontvangen signaal dat niet voorzien is van dezelde tondecode, wordt weggefilterd. Dit betekend dat je geen last meer hebt van andere gebruikers, die wellicht op dezelfde frequentie zitten, maar geen (of een andere) CTCSS toon code gebruiken.Let op: je berichten zijn hierdoor niet 'geheim': elke portofoon die geen CTCSS heeft ingesteld ontvangt jouw bericht gewoon hoorbaar. Dat is meestel geen probleem, je wil gewoon niet gestoord worden door bberichten van andere groepen gebruikers en daarvoor werkt dit systeem uitstekend. 

DCS

Digital Coded Squelch. Vergelijkbaar qua werking met CTCSS, alleen wordt het verzonder bericht van een digitale code voorzien in plaats van een frequentie code.

Export uitvoering

Er zijn een heleboel regels waar de portofoon die je in de meeste westerse landen gebruikt aan moet voldoen. Met name de te gebruiken frequenties (voor het zenden) zijn sterk gelimiteerd en het zendvermogen wordt beperkt. Veel porto's hebben veel meer mogelijkheden dan standaard geactiveerd en dat is in veel "ver weg" landen legaal (of in ieder geval geen probleem). Aangezien het niet illegaal is om een porto in bezit te hebben met hogere zendvermogens en (veel) groter frequentie bereik, zijn dit de export uitvoeringen (om mee te nemen op safari bijvoorbeeld). Je mag deze uitvoeringen in het grootste deel van West Europa absoluut niet gebruiken (in ieder geval niet zonder vergunning), maar in Frankrijk is het bijna standaard om op de 2 meter band buiten de 144-146 Mhz fequenties te zenden. Zolang je de portofoon "professioneel" gebruikt en in de buurt van de legale frequenties blijft zitten, lijkt het dat de "export modellen" bijna overal worden gedoogd. In het verleden was het nogal een gedoe om een unit van standaard naar export om te bouwen (knippen en of solderen en daarna nog een hele reeks van bewerkingen met de knoppen), maar veel modellen kunnen nu softwarematig in een handomdraai worden 'gemodificeerd'.

Scanner

Een apparaat waarmee een bepaald frequentiebereik kan worden gescand: je kunt een aantal vooraf ingestelde of een heel bereik scannen op signaal. Zodra iets wordt ontvangen, stopt het scannen en blijft de gevonden frequentie beluisterd worden tot de zenden stopt. In tegenstelling tot het gebruik van portofoons is het 'scannen' van de meeste frequenties volkomen legaal en kan je bijvoorbeeld in de buurt van Schiphol vrijelijk alle communicatie tussen de toren en het vliegverkeer volgen. Een scanner kan nooit zelf een signaal zenden.